Van Helpman naar Haren, deel XV

In het voorlaatste deel 13 zijn we de Julianalaan al even in geweest, nu steken we over en dan valt als eerste het voormalige tramhaltehuisje (nu bushalte) op. Het is daar neergezet in 1922 en nu met de status Rijksmonument. In het verre verleden stond daar tot 1918 een woonhuis, genoemd "Overwegskamp". De woningen die aan het parallelweggetje staan dateren uit 1919 en 1920 en werden gebouwd op gronden die toen in gemeentelijk eigendom waren.

Croockewit

Daarvoor behoorde die grond, evenals de Overwegskamp tot het zogenaamde Croockewitkampsveld, dat zich uitstrekte tot in ieder geval de huidige Weg voor de Jagerskampen. Dat verklaart ook dat het blok van een drietal woningen in het parkje destijds door de gemeente daar werd neergezet, evenals de reeds eerder genoemde burgemeesterswoning aan de Weg voor de Jagerskampen. Het Julianapark (gereed in 1918) en de omliggende woningen bevinden zich dus op de plek van het vroegere veld, ook wel kamp genoemd. De bijzondere naam van het gebied was afkomstig van de Twentenaar Adriaan Croockewit die huwde met Rebecca Quintus en als gevolg samen met haar de gronden erfde uit het geslacht Quintus (vorige eigenaars. Op de woning uit 1920 met huisnummer 226 d is de naam "Croockewitskamp" inmiddels weer terug te vinden.

Drankie, Plankie & Lampie

De eerste drie woningen aan het geasfalteerde parallelweggetje tussen de Julianalaan en de ingang van het Julianapark werden gebouwd en aanvankelijk bewoond door respectievelijk Warner Hemmes, Laurens Houttuin en Hemmo Hemmes. Aangezien het in die tijd een heel normaal volksgebruik was om bewoners een bijnaam te geven, speelde ook de beroepsuitoefening daarbij soms een rol. Zo ook hier, want de drie genoemde eigenaren kregen als bijnamen Drankie, Lampie en Plankie overeenstemmend met hun beroepen (huisartspraktijk, lampenzaak en houthandel). Het hoekpand van huisarts Hemmes (Julianalaan 1) is lang het domein van huisartsen gebleven met achtereenvolgens de praktijken van Vink, Luteijn en Boorsma. Voor bredere historische informatie over het Julianapark verwijs ik u naar 'Het begin van Tuinstad Haren' in deel 16 van de Harener Historische Reeks (2010) door Eppo van Koldam.

Tubantia

Tegenover het tuincentrum Tubantia treffen we het statige gebouw met de huidige naam "Hooge Esch" aan. De villa is onder de naam Tubantia (betekent Twente) in 1901 gebouwd voor de toenmalige eerste bewoner Gerhardus Adrianus Wisselink, koopman van beroep. De opvolgende eigenaar was Jakob Stel, directeur van Adriani aan het Hooge der Aa in Groningen. Tussentijds werd het pand nog een paar maal verbouwd en van eigenaar verwisseld en kwam onder andere in beheer bij de Stichting Woonzorg (evenals de huisjes er achter) ten behoeve van de Doopsgezinde kerk in Haren.

Huize De Kempenaar

Vervolgens treffen we, iets verder van de weg, het imposante gebouw aan dat lang bekend heeft gestaan als Huize De Kempenaar. Vanaf de bouw in 1913 woonde daar de notarisfamilie van Jonkheer Burmania van Andringa de Kempenaar, aan te merken als één der voornaamste notabelen in Haren. In 1953 kwam Armawa Shipping and Trading BV, een zee en kustvaartonderneming van T. Wagenaar, er terecht. Die trok zich in 2004 uit de scheepvaart terug waardoor een deel van de vloot werd overgenomen door Wagenborg BV.

Kappa

Toen het pand leeg kwam is vervolgens de Papier- en Kartonholding "Kappa NV" er in gekomen. Dat duurde tot 1977 aangezien deze holding toen fuseerde met de Koninklijke Nederlandse Papierfabrieken NV te Maastricht. Toen Kappa vertrok vestigde "Santfirden Technics" er kantoren in. Nadat het grote pand met twee in- en uitgangspoorten aan de straat (rond de ruime voortuin) een lange tijd leeg stond, werd er uiteindelijk een nieuwe kantoorbestemming aan gegeven door E. de Boer. Tegenwoordige heeft het pand een woonbestemming.

De Jagershof

Naast het pand gaan we het pad in dat ons leidt naar het wooncomplex De Jagershof met 52 huurappartementen, daar neergezet in 1975 door de Stichting voor Bejaardenhuisvesting SBBN uit Leusden. Volgens insiders bevonden zich toen tennisbanen op het terrein. Door een fusie kwam het complex vervolgens onder de hoede van de Stichting Ouderenhuisvesting "De Zon" onderdeel van Vastgoed Management Nederland in Deventer. De volgende naam die we als beheerder tegenkomen is de woningcorporatie "De Woonplaats" in Enschede. In de loop van dit jaar zijn de woningen gerenoveerd en onder de hoede van "Orange Vastgoedbeheer" in Arnhem.

Van Groene Kruis tot Koperen Veste

Vanaf de Jagershof steken we de Weg voor de Jagerskampen over om door de Heide en Watersteeg op de hoek met de Jachtlaan terecht te komen bij de plek van het vroegere Groene Kruisgebouw. Het is daar in 1957 neergezet als "‘t Kruispunt". Ruim 25 jaar was dit gebouw een beeldbepalende en veel bezochte locatie. Een bad voor 50 cent Onder andere in de tijd dat er in veel woningen nog geen douche of badkamer te vinden waren, fungeerde de bovenetage van de zijvleugel als badhuis. Een gewilde plek om te douchen voor 30 cent of om er een bad te nemen voor 50 cent. We hebben het dan over de jaren 1958 tot 1968. Daarna besloot de gemeente het badhuis weer te sluiten omdat er her en der in de nieuwbouw in toenemende mate douches en badkamers verschenen. Van bejaardengym tot schapenvachtjes Het beheerdersechtpaar (Ab en Trijn Steendam) werd daardoor niet werkloos, integendeel, er bleven voor hun vanwege het Groene Kruis nog vele taken over door een breed scala aan dienstverlening. Een greep uit de grote waslijst: consultatie- en kleuterbureau, zwangerschaps- en bejaardengym en ook spreekuur van de vroedvrouw. Daarnaast hadden Ab en Trijn het druk met de uitleen en de inname van hulpmiddelen; bedden, matrassen, rugsteunen, ondersteken, krukken en babyweegschalen. En in latere jaren ook schapenvachtjes, opblaaswindringen en decubitus luchtbedden. Na een verbouwing deed het gebouw vervolgens ook dienst voor Gezinszorg, Maatschappelijk werk, Bejaardenzorg en Wijkverpleging, terwijl Het Groene Kruis inmiddels overgegaan was in Thuiszorg Drenthe.

SWOH

Uiteindelijk werd de locatie van het oude Kruisgebouw tot 2004 benut voor huisvesting van de Stichting Welzijn Ouderen Haren (SWOH), waarvoor de gemeente in 2004 plaats inruimde in de vroegere muziekschool aan de Kerklaan. Door een breder takenpakket (over leeftijden heen) werd aldaar later de naam gewijzigd in Torion. Naast het vroegere Groene Kruisgebouw bevond zich op het weiland aan de Heide en Watersteeg tevens de kleuterschool "De Hazehoek", eens verbrand maar ook weer opgebouwd. Na afbraak van het oude kruisgebouw en het schooltje kwamen de huidige appartementencomplexen er voor in de plaats, waarvan één onder de naam Koperen Veste. Langs de Heide en Watersteeg keren we aan de andere kant van de Jagershof weer terug naar de Rijksstraatweg.

Festoenen

Daar aangekomen zien we aan de linkerkant op nr. 242 een historisch pand (van 1913) met op de voorgevel, tussen de eerste en de tweede etage, zogenaamde "festoenen" (guirlandes). Dit rijksmonument heeft pas in de steigers gestaan voor een onderhoudsbeurt en is eigendom van en wordt bewoond door jonkheer Mr. D.R.A.D. van der Wyck. Broer van een markante Harener van weleer namelijk Robert van Wyck, bij veel oudere inwoners ongetwijfeld nog wel bekend omdat hij zich wel eens de bevoegdheid aanmat van verkeersregelaar. Robert woont inmiddels al jaren onder begeleid wonen in Assen. Op de hoek van de straat met de Hertenlaan staat de woning met de naam "Tersted" alwaar burgemeester Mark Boumans heeft gewoond. En daar waar de Hertenlaan uitkomt op de Rijksstraatweg stond tot 1962 de boerderij van de familie Pauwels.