De Veenweg in Eelderwolde

Om u daar virtueel naar toe te leiden gaan we vanuit Haren via de Meerweg naar Paterswolde om daar bij de rotonde rechtsaf te slaan. We vervolgen de tocht dan over de Groningerweg om bij de volgende rotonde weer naar rechts te gaan zodat we bij de toegang naar de Hoornseplas uitkomen. Nu niet om bij die plas te gaan vertoeven maar om aan te geven dat vanaf dat punt de naam van de Groningerweg verandert in Veenweg. Tot 2002 kon het doorgaande verkeer vandaar rechtdoor rijden richting de Paterswoldseweg. Echter, sindsdien is dat verandert waardoor we een bocht naar links moeten maken om, langs de Piccardthofplas, vervolgens ( na een rotonde) de Paterswoldseweg of bijvoorbeeld het Martiniziekenhuis te kunnen bereiken. En dat betekent dat doorgaand verkeer niet meer via de Veenweg daar naar toe kan.

Eerste verbindingsweg

Het was in 1862 dat er voor het eerst een wegverbinding tussen Paterswolde en Groningen werd aangelegd en dat betrof de Groningerweg-Veenweg-Paterswoldseweg, in 1866 ook tolweg. Daarmee werd de verbinding tussen Eelde-Paterswolde en de stad aanmerkelijk korter dan voordien, toen men een omweg moest maken bijvoorbeeld via de Hooiweg- Madijk) of via de Hoornsedijk. In een tijd van nog nauwelijks vervoer kon men vanaf toen te voet, per velocipede, bokkenwagen of met paardentractie de afstand aanmerkelijk sneller overbruggen. Zo’n 15-jaar later speelden particulieren daar opin door tegen betaling met paard en wagen vervoer aan te bieden. En weer zoveel later deed de paardentram z’n intrede , terwijl er op dit traject via de Veenweg ook nog tijdelijk een T-Ford dienst deed om de tram voort te bewegen. Het was inmiddels 1929 toen bussen het personen-vervoer aldaar overnamen. In 1938 onderging de weg een gedaantewisseling door de aanleg van een betonweg.

Halfweg

In de Veenweg, of wel in Eelderwolde 1, werden vroeger in de weg twee bruggetjes aangetroffen. Daartussen lag het gehucht met de naam Halfweg dat in 1855 nog slechts zo’n zes behuizingen-boerderijtjes omvatte en behoorde tot de gemeente Haren, evenals de landerijen en de boerderijen ten westen en oosten daarvan. Aan de zuidzijde of wel bij de Groningerweg lag de grens met Eelde- Paterswolde en aan de noordzijde bij de Paterswoldseweg de grens met Groningen. Het aldaar liggende gebied,toenmalig Den Hoorn genoemd, werd reeds in 1915 bij de stad ingedeeld doch de buurtschap Halfweg/Eelderwolde 1 behoorde nog tot 1969 bij Haren. Alhoewel kinderen doorgaans in stad naar school gingen moesten de bewoners voor veel andere zaken en bij verkiezingen in hun woongemeente Haren zijn. In de jaren ’80 veranderde de omgeving drastisch door de uitbouw van Corpus Den Hoorn, de bouw van het Martiniziekenhuis, het Hoornsepark en de aanleg van het Hoornse Meer. Sinds het wegdeel in 2002 is afgesloten voor doorgaand verkeer is het straatbeeld totaal veranderd met minder lawaai.

Bedrijvigheid

Naarmate de bereikbaarheid c.q. de toegangsweg beter werd nam de bebouwing en de bedrijvigheid toe, ook aan de Veenweg tussen de beide bruggetjes. Zo was er een bakker (Oosterhof), een smid (Bos) en het café van F. Luttmer met de toepasselijke naam Halfweg. In deze herberg, aan de oostkant van de weg halverwege de beide bruggetjes, woonde in de jaren ’30 en ’40 het echtpaar Jacob en Elizabeth (Bet) Niewold met hun vier kinderen, waaronder de later in Haren en Glimmen wonende zonen Dirk (Dik) en ,inmiddels wijlen, Jaap. De familie Niewold vervulde daar een brede maatschappelijke functie. Ze hadden er enkele koeien, een melkloop, ijsverkoop en een handel in brandstoffen, terwijl ze daarnaast fungeerden als brandmeldingpost en een telefoon- en telegraafpost onder hun hoede hadden waardoor café Halfweg een zeer bepalende rol vervulde. Het café is in 1948 afgebroken.

Bijzondere bewoners

Weer later in de tijd streken er in deze buurtschap ook bewoners neer die beroepsmatig indruk en furore hebben gemaakt, zoals beeldend kunstenaar Willem Valk, wonend in een opvallende woning met atelier op nr. 47. Hij droeg de ook de titel ,, Stadsbeeldhouwer” en ontwierp vele bouwwerken, beelden en ornamenten, in Groningen bijvoorbeeld de vier (manshoge), beelden op de Kijk in ‘t Jatbrug en de ornamenten bij De Faun. Ook pottenbakker Anno Smith, die grote bekendheid genoot met het vervaardigen van legio steen- en keramiekreliëfs, die veelal als geveldecoratie te zien zijn. In Haren bijvoorbeeld aan de Torenlaan in Haren aan de muur van het NOVO gebouw, betreffende een reliëf met 30 gemeentewapens van alle Groninger gemeenten die er in 1950 bestonden en die gezamenlijk een 1000 woningenplan hadden gerealiseerd. Tot de verbeeldingsprekend is ook de plaquette van Smith met de Alkmaarse Kaasdragers bij het voormalige pakhuis van Bremen- De Lauwers aan de Westerhaven. Ook Haren’s waarnemend burgemeester Remminga woonde in Halfweg, alsmede Ben van Voorn die o.a. illustrator was bij Maarten Toonder voor de bekende Bommelstrips en -film. Alhoewel buiten Haren maar wel in Eelderwolde wonende, valt wielrenner Henk Nijdam nog de eer te beurt om te noemen, temeer ook omdat de loop- en fietsbrug (tussen de Hoornseplas en het Hoornsemeer) van Kaap Hoorn naar de zogenaamde Damstee, naar hem vernoemd is en op Harens grondgebied ligt. Evenzo het kantoor van het Meerschap Paterswolde in de Meerschapsboerderij , alwaar voorheen Hendrik Bakker boerde, op Veenweg 46.